Mijn toespraak tijdens de opening van de expositie

Toen Jan en Monique me maandag vroegen of ik zelf ook nog iets wilde zeggen of doen... of muziek wilde laten horen, die mij raakt, waar ik iets mee heb, dacht ik even aan een CD van Joe Cocker, getiteld: For all my friends en dan met name het eerst liedje: With a little help from my friends. Een CD die ik in de begin periode vaak grijs gedraaid heb, vanwege het rauwe geluid, vanwege sommige teksten.

Maar toen ik van de week die CD nog eens beluisterde dacht ik: nee! Die tijd is voorbij, dat rauwe heb ik gehad. Dat stukje is geheeld. Het past niet meer bij me zoals toen.

Wees maar blij, want je moet er echt van houden, van zijn muziek.

In de voorbije maanden, dat we bezig waren met het voorbereiden van de expositie, waarbij alles wat ik ooit geschilderd heb of van keramiek heb gemaakt, de revue passeerde, en ik bezig was om ze op een speciaal weblog te zetten (waarvan het adres moet zijn: blogspot.com en niet blogsot.com) ben ik er weer helemaal doorheen gekropen, door al die moeilijke en heftige jaren.

Jaren waarin ik plaatjes maakte van dat waar geen woorden voor waren, of woorden die ik nog niet kon zeggen, op dat moment. Maar die dan later wel woorden werden, als ik het aan Jan liet zien, en we er samen over gingen praten.

En terwijl ik daar zo mee bezig was, en sommige gebeurtenissen die allang zijweggetjes waren geworden opeens weer even de hoofdweg werden, kwam steeds het zelfde verhaal uit de bijbel in m'n gedachten. Het verhaal van een verlamde man, die door z'n vrienden naar Jezus gebracht wordt om genezen te worden door Jezus. Maar als ze op de plek komen waar Jezus is, moeten ze aanschuiven in de rij, is er geen doorkomen aan en een nummertje trekken..., vanwege de vele bezoekers en kijkers. Dat wordt dus niks, zeggen ze tegen elkaar, dus dan maar op een andere manier, want we wíllen onze vriend beter zien, en we geloven er heilig in dat dat kan, door Jezus... En daarom gaan ze het dak op, maken een opening in het dak, precies op de plaats waar Jezus staat en laten hun vriend door het gat zakken... zodat Jezus hem kan genezen.
Een mooi en spannend verhaal vond ik dat, als kind.
Maar pas veel later, een paar jaar geleden, las ik iets heel anders in dat verhaal. Namelijk, dat die vriend genezen werd vanwege het geloof van z'n vrienden.Vrienden die in Jezus geloofden én die in hem, hun vriend, geloofden, hem al die moeite waard vonden.
Misschien dat er theologisch wel helemaal niks van klopt, wat ik nu zeg. Maar dat is wat ik er in lees, als er staat: Toen Hij, Jezus, hun geloof zag...

En elke keer weer, terwijl ik er mee bezig was om die plaatjes in dat weblog te zetten, en veel dingen weer herbeleefde dacht ik: het had ook anders kunnen gaan.... dan was er geen weblog geweest waarin ik ze nu zet en dan waren jullie nu niet hier geweest... Maar ‘t gegaan zoals het gegaan is. Omdat Jan er was, die, zoals die vrienden van de verlamde man in Jezus gelooft. En die steeds weer, als ik niet verder kon of kan, helemaal verlamd was door het verleden, me bij Jezus bracht en brengt, desnoods door een gat in het dak te hakken. Want zoals die vrienden in hún vriend geloofden en hem de moeite waard vonden, zo is hij in mij blijven geloven en m'n plaatjes de moeite waard blijven vinden.
En heeft me uiteindelijk overgehaald om iets van die plaatjes aan anderen te laten zien. En dat voelt voor mij als: als een gat in het dak hakken....

En ik op mijn beurt wilde die plaatjes graag eerst aan jullie laten zien, aan m'n kinderen, aan m'n oude en nieuwe vrienden, en aan anderen die er belangstelling voor hebben, omdat jullie in me zijn blijven geloven en in me zijn gaan geloven, me de moeite waard vinden.... en nu zelfs helemaal naar Den Helder zijn gekomen, om naar mijn plaatjes te kijken.
Dat doet me heel veel.

Nee, mijn keus is dus niet op Joe Cocker gevallen.

En uit de andere muziek die in deze jaren veel voor me heeft betekend kon ik geen keus maken. Want er is zoveel muziek die je gevoelens verwoord of je emoties weergeven.

Zoals er, als het leven zeer doet, ook heel veel dichters zijn die dan de woorden al voor je hebben opgeschreven die je zelf nog niet kon vinden.

Eén van die dichters is voor mij: Willem Barnard. En ‘t is één van zijn gedichten die altijd met me meegaat, die ik altijd bij me draag, in m'n agenda. Hij zegt daarin:

God alleen weet hoe bang
ik ben.
God alleen weet hoe erg
verbroken samenhang schrijnt.
Wat het vergt
om uit het stille binnenste van de tijd
geboren tot de winst van de verlorenheid
mens te zijn in een huid,
levende omdat het moet,
omdat het vonnis luidt:
bestaan, alleen, voorgoed.

De hemel is gescheurd,
ik leef ten einde raad.
Geboren is gebeurd,
voorgoed is veel te laat.

Dat is best een heel heftig gedicht. Maar voelt voor mij: als een jas die bij me past, bij het kind dat niet geboren had mogen worden en zó ongewenst was.

Maar er is ook nog een ander gedicht, dat ik óók altijd bij me draag. Dat is een gedicht van Ida Gerhardt, en ‘t eindigt een stuk optimistischer.

Zij dichtte:
Kwade dagen

Ga niet naar anderen als dàt leed u slaat
dat de mens kromt, of als een wig hem splijt;
ga niet naar anderen: raak uw kracht niet kwijt,
die harde kern waarmee ge het bestaat.
En houd uw huis in stand, gelijk altijd.

Ga niet naar anderen: hun blik verraadt
weigering te beseffen wat er is.
Straks woelt hùn onrust om in uw gemis.
Mijd hun bedisselen, hun ergernis
dat ge u nièt gezeggen laat.

Zoek het bij een goed vriend, u toegewijd, -
een die u niets verwijt, niets vraagt, niets raadt,
maar u verdraagt met uw beschreid gelaat.
Die, zelf zwijgzaam, u kent voor wie gij zijt,
en merkt dat het, nog bevend, berg-op gaat.

Genoeg gepraat.
Het enige dat ik nog wil zeggen is: dat alles wat hier nu hangt, er hangt door al het werk dat Arnold ervoor gedaan heeft. Het heeft hem heel veel uren gekost en heel veel zweetdruppels....
Maar wat mij daarin het meest heeft getroffen is: hoe hij, toen hij de plaatjes fotografeerde, en de teksten er bij typte, en vervolgens alles klaar maakte zodat het hier kon hangen, er dwars doorheen is gekropen, door al mijn zeer en daardoor van toeschouwer deelnemer werd aan mijn zere verleden, en daardoor heel dichtbij is gekomen. Dichterbij dan ooit!